Nominowani

Lotta Mattila (FIN)

Lotta Mattila

Rzeźbiarka i artystka wizualna, tworząca w Helsinkach. Interesuje się rzeźbą, sztuką w przestrzeni publicznej i pracą kuratorską. Zajmuje się głównie formą zwierzęcą. Inspirują ją rozmaite formy życia w królestwie zwierząt, jednak to ludzie i ludzkie zachowania wciąż pozostają dla niej głównym źródłem natchnienia. Stosuje alegorię zwierzęcą, aby uwypuklić ludzką naturę. W efekcie dany gatunek zwierzęcy przywołuje czasem wspomnienie konkretnej postaci, a innym razem jej narracja jest bardziej uniwersalna. Artystka twierdzi, że za pośrednictwem formy zwierzęcej może cieszyć się większą wolnością pokazywania ludzkich przywar, bez naleciałości kulturowych. Mowa ciała i ruch nie wymagają ustnej narracji, są uniwersalne, nie przypisane do jednej nacji.

Jej prace w przestrzeni publicznej w szczególności uwzględniają przestrzeń i życie skupione wokół sztuki. Od tego zaczyna i na tym kończy. Co ciekawe, obserwację spotkania odbiorców z jej rzeźbami postrzega jako część procesu twórczego. Próbuje wyobrazić sobie ludzi, których życie skupia się wokół sztuki i stąd czerpie inspirację. Którędy wędrują? Co widzą w pierwszej kolejności, wkraczając na nowy teren? Jak zmienia się sztuka w zależności od punktu widzenia?

Wyobraża sobie dialog ludzi i sztuki. Historia, którą snuje, jest uwieczniona w wyrazie przywołanych postaci i doborze tworzywa, po czym przetworzona w głowie odbiorcy – przechodzi w zupełnie nową opowieść.

Jako artystka ma bardzo funkcjonalne podejście do tworzywa i silną więź z tym, w czym tworzy. Choć zajmuje się głownie sztuką współczesną, korzysta z tradycyjnych materiałów i technik – tworzy w glinie i odlewy w brązie. Glina jest najczęściej punktem wyjścia w je pracach – czasem wypala to, co już stworzyła i w ten sposób powstaje ceramika; innym razem formuje w glinie coś, co później odlewa w innym tworzywie. Plastyczność tworzywa jest narzędziem, pozwala uchwycić ruchy rąk w pracy z nieruchomym obiektem. Fascynuje ją artystycznie ten moment, w którym kawałek gliny ożywa, nabierając kształtu postaci.

Artystka zdaje sobie sprawę, że doskonała znajomość rzemiosła jest kluczowym elementem tego całego procesu. Ponieważ postrzega cykl obecności rzeźby w przestrzeni jako element sztuki, lubi używać materiałów, które pięknie się starzeją i umożliwiają odbiorcy namacalny kontakt z dziełem.

Kaarina Kaikkonen (FIN)

To jedna z najbardziej uznanych na świecie fińskich rzeźbiarek i artystek.

Słynie z kształtowania miejskich krajobrazów a w swoich instalacjach podkreśla rolę społecznej wspólnoty. W swoich pracach wielokrotnie odnosiła się i odnosi do wpływu społeczeństw na współczesną rzeczywistość, a także do podstawowych ludzkich potrzeb, które dostrzega w oderwaniu od środowiska czy kultury. 

Jej imponujące instalacje stworzone z męskich marynarek i koszul są dobrze znane zarówno w Finlandii, jak i na świecie, choćby w Stanach Zjednoczonych, na Kubie, w Kanadzie, Japonii czy Wielkiej Brytanii. Materiał, w jakim tworzy Kaikkonen, czyli używana odzież, nosi ślady obecności poprzednich użytkowników, co pozwala budować artystce oryginalną narrację, a odbiorcę stawia przed czymś nowym i nieznanym, choć jednocześnie namacalnie bliskim i znajomym. Jej pierwsza instalację zaprezentowano w Helsinkach w 1988 roku. W samej Finlandii jedną z najbardziej rozpoznawalnych instalacji artystki jest ”Way” („Droga”), którą powstała na schodach katedry w Helsinkach w roku 2000. 

Jej prace można znaleźć w kolekcjach wielu instytucji, jak choćby w Muzeum Sztuki Współczesnej Kiasma, w Miejskim Muzeum Sztuki w Helsinkach, czy w Muzeum Sztuki Nowoczesnej EMMA w Espoo. Kaikonnen ukończyła fińską Akademię Sztuk Pięknych i jest artystką wielokrotnie nagradzaną, m.in.: Narodową Nagrodą w dziedzinie sztuk wizualnych w 1989 roku, fińską Nagrodą Artystyczną w roku 2001, a w roku 2013 otrzymała Krzyż Kawalerski I Klasy Orderu Lwa Finlandii, będącego fińskim odznaczeniem za wybitne zasługi. Kaikonnen jest także laureatką nagród międzynarodowych, jak choćby Nagrody Publiczności w Den Haag Sculptuur w Holandii w 2004 roku czy wyróżnienia na 11 Kairskim Biennale Sztuki w Egipcie w roku 2009.

Ēriks Božis (LV)

Urodzony w 1969 roku w Liepāja. W latach 1989-1993 studiował w tamtejszym Kolegium Sztuki Stosowanej.

Obszarem jego artystycznej działalności są instalacje, obiekty, fotografia, wideo, scenografia.

Uczestniczył w ponad 40 wystawach indywidualnych i zbiorowych na Łotwie i za granicą, w tym na biennale Manifesta, Rauma biennale – w ramach projektu inaugurującego otwarcie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Sztokholmie w 2008 roku. Reprezentował Łotwę na Biennale Architektury w Wenecji w 2008 roku. Jego prace znajdują się w zbiorach Łotewskiego Narodowego Muzeum Sztuki i tworzonego Muzeum Sztuki Współczesnej. Obiektami na stałe znajdującymi się w przestrzeni publicznej są od 2004 roku „Ławki” (“Benches”) na Starym Mieście w Rydze. Od roku 2013 tworzy krótkie wizytówki filmowe osób nominowanych do Łotewskiej Nagrody „Architektura Roku”. 

Evita Vasiļjeva (LV)

Rocznik 1985. Mieszka i tworzy w Amsterdamie, w Rydze i Marakeszu. Absolwentka Wydziału Komunikacji Wizualnej na Łotewskiej Akademii Sztuki. W 2013 roku ukończyła Akademię Gerrit Rietveld w Amsterdamie.

Jej działania artystyczne dotyczą tematu przestrzeni. Tworzy w różnych mediach, takich jak rzeźba, wideo i performance. 

Uczestniczyła w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych na Łotwie i za granicą, np. ostatnio w 16. Biennale w Lyonie czy 14. Triennale Bałtyckim w Centrum Sztuki Współczesnej w Wilnie. Prace artystki znajdują się w zbiorach Łotewskiego Narodowego Muzeum Sztuki w Rydze oraz w kolekcjach prywatnych.

Krišs Salmanis (LV)

Urodzony w 1977 roku w Rydze. Jest absolwentem Wydziału Komunikacji Wizualnej na Łotewskiej Akademii Sztuki; studiował też na Akademii Sztuk Medialnych w Kolonii.

Jest jednym z najbardziej znanych współczesnych artystów na Łotwie. Uczestniczył w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych na Łotwie i za granicą. W roku 2013 współtworzył Pawilon Łotewski na 55. Biennale w Wenecji. 

Laureat wielu nagród, m.in.  Nagrody Purvītis (2017), Łotewskiej Nagrody Teatralnej w kategorii: Artysta sztuki wideo roku (2019). Jego prace znajdują się w zbiorach Estońskiego Muzeum Sztuki, Łotewskiego Narodowego Muzeum Sztuki czy Łotewskiego Muzeum Sztuki Współczesnej.

Andrius Labašauskas (LT)

Rocznik 1984. Jest absolwentem Wydziału Rzeźby na Wileńskiej Akademii Sztuk Pięknych, rzeźbę studiował także na Massachusetts College of Art and Design.

Laureat Nagrody Apple za najlepszą aplikację (Pixelmator TEAM), jest też zdobywcą nagrody National Lukiskes, a także podwójny laureat nagrody Kuriu Vilniu z roku 2019 i 2021.

Augustas Serapinas (LT)

Urodził się w 1990 roku w Wilnie, gdzie obecnie mieszka i tworzy. Studiował rzeźbę na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, kształcił się również na  Królewskiej Duńskiej Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze. Był uczestnikiem Programu Edukacyjnego, organizowanego przez Centrum Rupert w Wilnie. 

Uczestnik wielu wystaw indywidualnych i zbiorowych na Litwie i za granicą, m.in. 58. Biennale w Wenecji w roku 2019 czy tegorocznego Bienniale Sztuki w Toronto.

Rezydent warszawskiego Domu Kereta w 2013 roku. Rok później otrzymał nagrodę Litewskiego Ministerstwa Kultury za najlepszy artystyczny debiut. Jego prace znajdują się w kolekcjach prywatnych i publicznych, m.in. w Centre Pompidou, Muzeum MO, Pinakothek der Moderne i Tate.

Iza Tarasewicz (PL)

Urodziła się w 1981 roku w Białymstoku. Jest absolwentką Wydziału Rzeźby i Działań Przestrzennych Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Tworzy rzeźby, instalacje, rysunki, fotografie oraz zajmuje się performansem. Swoje projekty realizuje zarówno do przestrzeni galeryjnych, jak i publicznych. 

W 2013 roku była nominowana do Paszportów POLITYKI – „za konsekwentny rozwój oraz absolutne wyczucie materii. Za przypomnienie, że powołane jej ręką efemeryczne, niepozorne przedmioty mogą otworzyć perspektywę dla ważkich, uniwersalnych narracji”. W 2015 roku Tarasewicz uznano za najbardziej interesującą młodą artystkę na polskiej scenie sztuki, przyznając jej pierwszą nagrodę w VII edycji „Spojrzeń” – Nagrody Deutsche Bank, w konkursie organizowanym przez Zachętę – Narodową Galerię Sztuki, za „konsekwencję w kształtowaniu własnego, dojrzałego, oryginalnego języka artystycznego. Za eksplorowanie materii pierwotnych procesów; za przywracanie sztuce wymiaru poznawczego”. 

Praktyka Tarasewicz polega na interpretacji, gromadzeniu, dekonstrukcji i reorganizacji rzeczy materialnych, systemów społecznych, historycznych oraz ideologicznych. 

Przedmiotem jej zainteresowań jest człowiek, a dokładniej – współczesny człowiek w obliczu zagrożeń, w tym klimatycznych, postawiony w sytuacjach ekstremalnych, w których balansuje pomiędzy normalnością a skrajnością, ludzkością i odczłowieczeniem. 

W swej twórczości Tarasewicz odwołuje się do doświadczeń wyniesionych z dzieciństwa i dorastania na białostockiej wsi, gdzie kontakt z naturą opierał się na pierwotnej bezpośredniości. 

Artystka uważnie testuje i przetwarza proste materiały. Tworzone przez nią obiekty i ich aranżacje wymykają się opozycji naturalne / sztuczne. Tarasewicz często łączy podstawowe tworzywa, takie jak: glina, gips, beton, złoto, stal, szkło, asfalt, tłuszcz zwierzęcy, skóra, futro, jelita, plastelina, włókna roślinne, pył roślinny oraz popiół. 

Doświadczenie artystki w tworzeniu rzeźb oraz instalacji przestrzennych, jej uważna obserwacja relacji człowieka z naturą oraz pełna wrażliwości praca na pograniczu materii organicznej i nieorganicznej, będąca swoistym statement i sygnaturą Tarasewicz, sprawiają, że jest ona niezmiernie obiecującą nominatką do konkursu „Baltic Horizons”.

Powyższe informacje zostały przygotowane na podstawie strony internetowej Artystki oraz portalu Culture.pl.

Uzasadnienie przygotowała Małgorzata Ludwisiak.

Łukasz Surowiec (PL)

Artysta interdyscyplinarny, zajmuje się rzeźbą, performansem, tworzeniem wideo, obiektów, instalacji oraz działaniami w przestrzeni publicznej. W swojej twórczości i działalności artystycznej Łukasz Surowiec podejmuje tematy niewygodne – zarówno te odnoszące się do przeszłości, szczególnie historii Polski, jak również te skupiające się na bezpośrednio na człowieku i relacjach społecznych. 

Działania Surowca cechuje silne zaangażowanie społeczne, które bywa odczytywane jednoznacznie jako aktywistyczne. Innym ważnym wątkiem poruszanym w pracach Surowca jest ukazywanie zachodzących zmian klimatycznych w zależności od procesów ekonomicznych, gospodarczych i politycznych. 

W 2012 roku w Sopocie, Surowiec zrealizował projekt „Dar dla Boga” w ramach Festiwalu Artloop, którego hasłem przewodnim był „kurort”. Podejmowane przez Surowca zagadnienia starają się prześledzić wpływ sytuacji gospodarczej i politycznej na nastroje społeczne czy kulturę. Równie ważne staje się też dla niego zwrócenie uwagi na możliwość stworzenia globalnej idei wspólnoty, która zmaga się ze zmianami klimatycznymi. 

W 2018 roku był nominowany do Paszportów POLITYKI w kategorii sztuk wizualnych oraz w konkursie „Spojrzenia”, organizowanym przez Deutsche Bank i Narodową Galerię Sztuki Zachętę w Warszawie, gdzie otrzymał nagrodę publiczności. Surowiec współpracuje z licznymi instytucjami w Polsce, a także bierze udział w projektach i rezydencjach zagranicznych (m.in. w Austrii i Japonii). Jego prace znajdują się w licznych kolekcjach instytucjonalnych i prywatnych. 

 Uzasadnienie przygotowała Aleksandra Grzonkowska.

Martyna Jastrzębska (PL)

Artystka pracuje głównie z obiektem i instalacją multimedialną. W jej praktyce artystycznej przeplatają się wątki przemijania, zmiany, odradzania się, reinterpretacji znaczenia śladu, dekonstrukcji mitu i symbolu. W ramach pracy doktorskiej dokonała destrukcji kilkudziesięciu własnych prac, których pozostałości przekształciła w dwa diamenty. 

Zespół kuratorski NOMUS / Nowego Muzeum Sztuki, działu Muzeum Narodowego w Gdańsku, aktywnie obserwuje twórczość Martyny Jastrzębskiej. W zeszłym roku zaproszono ją do współpracy, wraz z grupą studentów gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych, do przeprowadzenia performansu odwołującego się do spuścizny artystycznej grupy TOTART, skupiając się na wątkach związanych z ekologią rozumianą z dzisiejszej perspektywy. Ponadto w zbiorach Gdańskiej Kolekcji Sztuki Współczesnej prezentowana jest praca Martyny Jastrzębskiej, która pozostaje w depozycie Muzeum Narodowego.

Podejmowane przez Martynę Jastrzębską tematy i zagadnienia oraz tworzone przez nią obiekty i instalacje wyróżnia krytyczny namysł nad globalnym ekosystemem. Interesują ją figury widma i ruin, które wprowadza do swoich realizacji, zapraszając odbiorcę do zaangażowania własnej perspektywy. 

Uczestniczka licznych wystaw krajowych i zagranicznych. Jest m.in. laureatką Nagrody Ministra Edukacji i Nauki dla wybitnych młodych naukowców wykazujących się znaczącymi osiągnięciami w działalności naukowej (2022), Nagrody Miasta Gdańska dla Młodych Twórców w Dziedzinie Kultury (2019), międzynarodowego programu rezydencyjnego NES Artist Residency Iceland (2017), nagrody głównej w 4. edycji Gdańskiego Biennale Sztuki (2016), Stypendium Kulturalnego Miasta Gdańska (2016). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2018) oraz Marszałka Województwa Pomorskiego dla Twórców Kultury (2015).

Uzasadnienie przygotowała Aleksandra Grzonkowska, NOMUS.